Het Rookproject
Het Rookproject deden Martin Kindt en ik in A2a in het cusrsusjaar 1972/73. Het begon ermee dat ik de leerlingen hun longvolume liet meten door ze onder zo’n grote glazen klok in een bak met water te laten blazen. In mijn les over de ademhaling had ik ze verteld dat hun longvolume zou krimpen als ze zouden gaan roken! Daarop hadden ze verontwaardigd geroepen dat daar niks van klopte, want meneer Kok, hun gymleraar, rookte als een schoorsteen en schepte altijd op dat zijn longvolume 6 liter was! Ik wierp tegen dat 6 liter niet zoveel was voor zo’n boom van een kerel, maar dat mocht niet baten. Goed, zei ik toen, laten we het dan gaan onderzoeken. Ze wilden natuurlijk eerst bij al hun andere leraren het longvolume meten en Martin Kindt haalden ze er als eerste bij. Hij had een veel kleiner longvolume dan Kok, ik weet niet meer hoeveel liter, maar … hij rookte niet! Zie je wel, zeiden ze toen, roken heeft er niks mee te maken!
Toen stelde ik voor dat we het dan maar grondig moesten onderzoeken, bij zoveel mogelijk rokers en niet-rokers en van iedereen moesten we dan ook de lengte en het gewicht meten. Ik nam van huis een weegschaal mee en we legden een meetlat langs de muur en toen kon het meten beginnen. Maar hoe kreeg je voorbijgangers de school in? Bekertjes koffie maken en op een dienblaadje buiten aanbieden, zeiden ze, die kunnen gemaakt worden in een biologielokaal want daar is gas en water. En zo lokten ze zoiets van 27 rokers en evenveel niet-rokers de school binnen en die werden allemaal bevraagd op hun rook- en ander gedrag, gemeten en gewogen. Martin Kindt stelde meteen voor mee te doen en de wiskundige kant voor zijn rekening te nemen. Voor mij was dat erg belangrijk want hij had veel gezag in de school en het gaf me het gevoel dat de hele onderneming de moeite waard was. Ik herinner me nog twee uitspraken van hem. Dat de leerlingen in zijn les de bel niet hadden gehoord, zo ingespannen waren ze bezig geweest met de berekeningen! En dat het wiskundeonderdeel dat hij op deze manier met ze behandelde, eigenlijk pas thuishoorde in de vierde klas.
En voor de rokers onder jullie: de uitkomst was dat de longvolumina van de rokers inderdaad iets kleiner zijn dan die van niet-rokers, maar het verschil was minder groot dan ik gehoopt had! Dit nadat er natuurlijk was gecorrigeerd voor lengte en gewicht.
Op de website www.openprojectonderwijs.nl of op www.mep.schilpdel.nl kunnen jullie zien hoe het ontwikkelen van projectonderwijs sindsdien verder is gegaan. En hoe een aantal van ons nu bezig is de methoden die we indertijd hebben ontwikkeld, zo te moderniseren dat ze bruikbaar zijn voor de onderwijsvernieuwers van nu. Eén van de problemen waartegen je opliep bij deze open leervormen is dat de verslaglegging aan heel bepaalde eisen moet voldoen om vervolgonderzoek mogelijk te maken. Ooit maakten we daarom een ‘’diaklankbeeld’’ over verslaglegging door leerlingen en dat hebben we nu geactualiseerd en op DVD gezet en is via die website te bestellen.
Amsterdam, mei 2008
Anne-Ruth Wertheim